Sálfræðingar á heilsugæslustöðvum HSA sinna meðferð barna, ungmenna og fullorðinna. Sálfræðingar starfa sem hluti af þverfaglegum teymum innan heilsugæslu og í samvinnu við skóla og félagsþjónustu.

Læknar, hjúkrunarfræðingar og ljósmæður vísa til sálfræðinga innan HSA.

Tilvísanir utan HSA  koma frá sérfræðingum á öðrum stofnunum, Félagsþjónustu og Barnavernd svo dæmi sé tekið.

Sálfræðingaþjónusta fyrir fullorðna:
Þjónusta sálfræðinga felur í sér mat á vanda, meðferðaráætlun og sálfræðimeðferð, bæði einstaklings- og hópmeðferð.  Þjónustan á einnig við um konur í mæðravernd- og foreldra með börn í ungbarnaeftirliti.

Áhersla er lögð á meðferð við þunglyndi, kvíða og áföllum þar sem vandinn er vægur eða miðlungs alvarlegur.

Ef vandi reynist alvarlegur í matsviðtali þá er vísað áfram í viðeigandi meðferð utan heilsugæslu eða inn í Geðheilsuteymi HSA.

Heilsugæslan býður reglulega upp á HAM meðferð sem fer fram í hóp einu sinni í viku, tvo tíma í senn, í alls sex skipti. Meðferðin fer fram á Egilstöðum og á Eskifirði á dagvinnutíma. Meðferðin er ætluð einstaklingum 18 ára og eldri og er öllum opin. Fyrir nánari upplýsingar um Ham meðferðina og næstu hópa er hægt að hafa samband við yfirsálfræðing í This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it..

Meðferðin felur í sér fræðslu, umræður og heimaverkefni. Sálfræðingar stjórna meðferðinni með þátttöku annarra fagstétta innan Geðheilsuteymis HSA.

Kostnaður: Einstaklingsviðtöl hjá sálfræðingi kosta 500 kr. sem er hefðbundið komugjald. Kostnaður vegna HAM hópmeðferðar er 3.000 kr. Hægt er fá kvittun fyrir gjaldinu og nýta sér styrk frá stéttarfélagi upp í kostnaðinn.

Sálfræðingar á heilsugæslustöðvum HSA sinna meðferð barna, ungmenna og fullorðinna. Sálfræðingar starfa sem hluti af þverfaglegum teymum innan heilsugæslu og í samvinnu við skóla og félagsþjónustu.

Læknar, hjúkrunarfræðingar og ljósmæður vísa til sálfræðinga innan HSA. 

Sálfræðingur á heilsugæslustöð veitir börnum meðferð vegna hegðunar- og tilfinningavanda og foreldrum þeirra ráðgjöf. Þjónustan er gjaldfrjáls.

Sálfræðiþjónusta fyrir börn og unglinga innan HSA. Meðferð barna og unglinga frá 12 til 18 ára við vægum til miðlungs alvarlegum tilfinninga- og hegðunarvanda. Almennt er miðað við 4-6 viðtöl.

Fyrir börn yngri en 12 ára er eingöngu um ráðgjafarþjónustu við foreldra eða foreldrameðferð út af tilfinningavanda barna þeirra að ræða. Almennt er miðað við 1-3  viðtöl til að meta vandann og kortleggja. Barnið er eftir atvikum með í einu af þessum viðtölum. Að matsvinnu lokinni koma næstu skref í ljós.

Hægt að búast við markvissri foreldramiðaðri meðferð í 4-6 skipti, tilvísun í hópmeðferð innan HSA eða tilvísun í önnur úrræði eða í greiningarvinnu ef talin er þörf á því.

Samstarf
Sálfræðingar á heilsugæslustöðvum eru í samstarfi við lækna, hjúkrunarfræðinga og ljósmæður stöðvarinnar.

Aðrir samstarfsaðilar eru t.d. Félagsþjónusta og Skólaskrifstofa Austurlands, Barna- og unglingageðdeild Landspítala, Barna og unglingateymi Sjúkrahúss Akureyrar, Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins, Þroska- og hegðunarstöð og Barnavernd.

Ýmsir meðferðaraðilar, m.a. Geðsvið Landspítala og Reykjalundur bjóða að jafnaði upp á námskeið í hugrænni atferlismeðferð.  HAM – umfjöllun í Læknablaðinu.

Heimasíða Geðhjálpar

Stofnað hefur verið geðheilsuteymi innan HSA sem hefur það hlutverk að veita geðheilbrigðisþjónustu fyrir einstaklinga 18 ára og eldri sem greindir eru með geðsjúkdóm og þurfa á þéttri þverfaglegri aðstoð að halda, þar sem geðröskun er aðalvandi.

Starfsfólk:

Axel Bragi Andrésson, sálfræðingur
Eygerður Ósk Tómasdóttir, fíkniráðgjafi
Eygló Daníelsdóttir, málastjóri / iðjuþjálfi 
Kristinn Tómasson, geðlæknir
Sigurlín H. Kjartansdóttir, sálfræðingur og teymisstjóri
Sverrir B. Einarsson, sálfræðingur
Védís Klara Þórðardóttir, málastjóri / hjúkrunarfræðingur
Þóra Elín Einarsdóttir , sjúkraþjálfari 

Hlutverk:
Teymið sinnir einstaklingum 18 ára og eldri sem greindir eru með geðsjúkdóm og þurfa á þéttri þverfaglegri aðstoð að halda, þar sem geðröskun er aðalvandi.

Einstaklingur telst vera með geðröskun ef hann býr við andlega líðan eða ástand sem skerðir möguleika hans til lífsgæða, tilfinningalegra og/eða félagslegra samskipta, þátttöku í námi eða starfi eða virkni í samfélaginu að öðru leyti.

Teyminu er ekki ætlað að sinna bráðatilfellum en leitast verður við að mæta þörfum nýrra skjólstæðinga eins fljótt og auðið er.

Helstu verkefni:
Sérhæfð meðferð til skamms eða lengri tíma.
Ráðgjöf til heilsugæslustöðva við meðhöndlun geðsjúkdóma
Flæði notenda milli teymis og heilsugæslustöðva, Geðsvið Sjúkrahússins á Akureyti, Geðsviðs Landspítala Háskólasjúkrahúss og annarra geðúrræða og stofnana
Árangur mældur með viðurkenndum aðferðum og mælitækjum

Geðheilsuteymi HSA sinnir EKKI

• ADHD-greiningum
• Einhverfugreiningum
• Greindarprófunum
• Þroskamötum

Kostnaður:
Almennt komugjald er 500 kr. og vitjun heim á dagvinnutíma kostar 3400 kr (utan dagvinnutíma 4500 kr). Undanþegnir frá því gjaldi eru öryrkjar og lífeyrisþegar.

Verkferlar:
Teymisstjóri fer yfir allar umsóknir, umsóknum er vísað frá ef nauðsynlegar upplýsingar vantar. Skjólstæðingar eru kallaðir inn í inntökuviðtal þar sem farið er yfir sögu viðkomandi og einkenni kortlögð, notaðir eru sértækir sjálfsmatslistar eftir þörfum. Á grunni þeirra upplýsinga sem aflað er, er sett upp meðferðaráætlun, með skýrum markmiðum og tímaramma. Meðferðarvinna er unnin út frá þver- og fjölfaglegri nálgun þar sem notast verður við gagnreyndar aðferðir og farið eftir klínískum leiðbeiningum. Endurmat er á 3, 6 eða a.m.k. 12 mánaða fresti þar sem farið er yfir nýtingu þjónustunnar og árangur meðferðar metinn. Útskrift er ætíð byggð á mati á fyrrnefndum atriðum.

Hlutverk áfallateyma er að veita almenningi áfallahjálp þegar yfir dynja meiriháttar áföll, svo sem;

• að lífi eða limum hafi verið ógnað
• hætta hafi steðjað að ættingjum eða vinum
• einstaklingar hafi orðið vitni að ofbeldi, líkamsmeiðingum eða dauða

Samráðshópur um áfallahjálp starfar á vegum Almannavarna ríkisins og stjórnar áfallahjálparviðbrögðum vegna almannavarnaástands, s.s. náttúruhamfara.

Áfallateymi Austurlands er skipað fulltrúum heilsugæslu, félagsþjónustu og kirkju. Teymið sinnir/miðlar áfallahjálp innan fjórðungs, fræðslu og forvörnum.
Fá má nánari upplýsingar hjá forsvarsmanni teymisins; Sigríði Tryggvadóttur presti, s. 698-4958 og hjá heilsugæslustöðvum.

Sjálfsstætt starfandi sálfræðingar á Austurlandi:
*Sjá upplýsingar um sálfræðiþjónustu fyrir börn aðeins neðar á síðunni

Sverrir Björn Einarsson, sálfræðingur sinnir sálfræðiþjónustu fyrir ungt fólk og fullorðna s.s. meðferð vegna kvíða, þunglyndis og annars tilfinningavanda. Sverrir hefur aðsetur á Egilssbraut 21, Neskaupsstað, Fjarðarbyggð.
Tímapantanir og nánari upplýsingar í tölvupósti This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Edda Vikar sálfræðingur.  Edda hefur langa reynslu og hefur sinnt sálfræðiþjónustu á austurlandi í 4 ár. Edda kemur fast annan hvern mánuð og tekur einnig fjarviðtöl.
Tímapantanir: hjá heilsugæslu HSA í síma 470-3000 kl. 08:30-16:00.

Fjarþjónusta sjálfstætt starfandi sálfræðinga
Margir aðrir sálfræðingar víðsvegar um landið bjóða upp á fjarþjónustu, m.a. sálfræðingar hjá Sálfræðiþjónustu Norðurlands (https://salfraedithjonusta.is/). Mælt er með því að fólk hafi sjálft samband við sálfræðinga og athugi hvort að fjarþjónusta standi til boða.

Í mörgum tilvikum taka stéttarfélög þátt í að niðurgreiða sálfræðikostnað, og því er mælst til þess að fólk sé hvatt til þess að kanna málið hjá sínu stéttarfélagi.

Sálfræðimeðferð í gegnum netið:
Fyrirtækið Mín líðan býður upp á sálfræðimeðferð (HAM) við þunglyndi og félagskvíða í gegnum netið (https://www.minlidan.is). Fyrirtækið Betri svefn býður upp á HAM svefnmeðferð í gegnum netið (www.betrisvefn.is).

Meðferðirnar byggja á fræðslu og verkefnum sem skjólstæðingar gera í gegnum netið, en ekki fjarviðtölum. Skjólstæðingur er í samskiptum við sálfræðinga sem veita meðferðina í gegnum netið á meðan á meðferð stendur.

Lifðu betur – http://lifdubetur.is - Sáttar- og atferlismeðferð (SAM)
Lifðu betur er sjálfshjálparnámskeið sem fer alfarið fram á netinu. Hver aðgangur er opinn í 10 vikur og getur hver og einn farið í gegnum námskeiðið á sínum hraða og forsendum innan þess tímaramma.

Sjálfshjálparefni:

• Á vef Reykjalundar má finna meðferðarhandbók fyrir Hugræna atferlismeðferð (HAM) sem opin er öllum, sjá http://ham.reykjalundur.is/medferdarhandbok/. Þar er hægt að fara sjálf/ur í gengum Hugræna atferlismeðferð, skref fyrir skref. Á vefnum er einnig að finna verkefnablöð og hægt er að hlusta á efnið sem hljóðbók.
• Kvíðameðferðarstöðin hefur gefið út sjálfshjálparefni byggt á Hugrænni atferlismeðferð við kvíðaröskunum. Hægt er að panta bækurnar í gegnum netið og fá þær heimsendar. Sjá http://kms.is/saluhjalp/
• Fyrir þau sem eru vel læs á ensku eru til margar góðar sjálfhjálparbækur sem hægt er að panta af netinu, t.d. er Overcoming bókaserían góð, en það eru sérhæfðar sjálfshjálparbækur sem byggja á aðferðum HAM. Hér er listi yfir bækurnar í bókaflokknum og linkar á amazon þar sem hægt er að panta þær: http://www.overcoming.co.uk/single.htm?ipg=7504
• Núvitundaræfingar, hugleiðsla og slökun geta nýst vel þeim sem glíma við geðvanda ef slíkt er stundað reglulega. Hægt er að finna æfingar á netinu, t.d. á youtube (á ensku: mindfulness/meditation/relaxation) eða í símaöppum (t.d. Happ app (hugleiðsla á íslensku), Headspace og 10% happier). Á eftirfarandi slóð má finna núvitundaræfingar frá landspítala: https://www.youtube.com/watch?v=r7K2YEoPhg4&list=PLjZWdIdYIt3ucIHSE5m1deG1y36abzVHH. Hér er einnig hlekkir á núvitundaræfingar: https://www.nuvitundarsetrid.is/hlekkir.

Fræðsluefni:

• Sálfræðingafélag Ísland býður upp á fræðsluefni um geðraskanir og annan vanda, ásamt fræðslu um sálfræðimeðferðir á heimasíðu sinni. Fræðsluefnið má finna hér: http://gedheilsa.com/upplysingar/salfraedi-virkar-fraedsluefni/.
• Á heimasíðu Kvíðameðferðarstöðvarinnar má finna ýmislegt fræðsluefni tengt mismunandi kvíðaröskunum. Sjá http://kms.is/almennt-um-kvidha/.

Fjarþjónusta sjálfstætt starfandi barnasálfræðinga:
Margir  barnasálfræðingar víðsvegar um landið bjóða upp á fjarþjónustu, m.a. sálfræðingar hjá Litlu kvíðameðferðarstöðinni (www.litlakms.is), Sálfræði- og læknisþjónustu (www.sol.is), Sálstofunni (www.salstofan.is). Mælt er með því að foreldrar hafi sjálfir samband við sálfræðinga og athugi hvort að fjarþjónusta standi til boða. ​

METIS Sálfræðistofa (https://www.facebook.com/pg/MetisSalfraedistofa/about/) er á Akureyri en sálfræðingar þar hafa sérhæft sig í vinnu með börnum, unglingum, ungu fólki og fjölskyldum. Hægt er að fara í tíma þangað en einnig hægt að semja um einhverja fjarþjónustu.  ​

Sjálfshjálparefni fyrir börn:
Til eru margar góðar sjálfshjálparbækur og fræðsluefni sem getur gagnast börnum og foreldrum barna með tilfinninga- og hegðunarvanda.​

Bækur:​

• Ráð handa kvíðnum krökkum (https://www.forlagid.is/vara/rad-handa-kvidnum-kroekkum/) er bók byggð á hugrænni atferlismeðferð sem gagnast foreldrum og börnum sem glíma við kvíðavanda/eiga í erfiðleikum með að framkvæma eitthvað vegna ótta/hræðslu. Um er að ræða bæði lesbók og verkefnabók fyrir barnið. Höfundar bókarinnar eru þeir sömu og gerðu námskeiðið Klókir krakkar sem er kvíðanámskeið sem hefur verið keyrt hér á Austurlandi (og víða um land) og margir kannast við.​
• Bókaflokkurinn; Hvað get ég gert…. (www.hvadgeteggert.is) inniheldur fjórar bækur (sem hafa verið þýddar á íslensku). Hver bók tekur fyrir mismunandi vandamál en til er bækur sem miðast að reiði, kvíða/áhyggjum, neikvæðni og svefni. Bækurnar eru ætlaðar börnum og eru byggðar á aðferðum hugrænnar atferlismeðferðar.​
• Bætt hugsun – Betri líðan (https://www.penninn.is/is/book/baett-hugsun-betri-lidan) er bók byggða á hugrænni atferlismeðferð en er ekki þróuð til nota með börnum með margvísleg sálfræðileg vandamál. Bókinn inniheldur mikið af hagnýtum verkefnum sem hægt er að nota með börnum og ungmennum.​
• Bækurnar; Lærðu að hægja á og fylgjast með og Lærðu að láta þér líða vel og vera í jafnvægi eru skrifaðar fyrir börn en sú fyrri er stérstaklega ætluð börnum sem glíma við erfiðleika sem tengjast ADHD en sú seinni fyrir þá sem eiga erfitt  með tilfinningastjórnun (sem er oft fylgifiskur ADHD) t.d. áhyggju, hvatvísi, vanlíðan, lítið sjálfstraust og ónóga samskiptafærni (https://www.adhd.is/is/utgafur/baekur).  ​
• Ferðalag í flughálku, unglingar og ADHD. Er bók ætluð foreldrum og kennurum unglinga með ADHD og ekki síst unglingum sem glíma við ADHD. Tilgangur bókarinnar er að reyna að svara algengustu spurningunum um ADHD.​
• Hámarksárangur í námi með ADHD (les- og verkefnabók; https://www.adhd.is/is/utgafur/baekur) eru bækur skrifaðar um nám og námstækni fyrir einstaklinga með ADHD.​
• Ef börn eiga í erfiðleikum með að slaka á getur verið gott að benda foreldrum þeirra á bókina Aladdín og töfrateppið og fleiri ævintýrahugleiðslur fyrir börn (https://www.heimkaup.is/aladdin-og-tofrateppid) en í þeirri bók hefur þekktum ævintýrum verið breytt í slökunarhugleiðslur fyrir börn og sögurnar leiða mann í gegnum æfinguna.​
• Inn á heimasíðu Tourette samtakana (www.tourette.is/is/frodleikur-um-tourette/utgefnar-baekur) er hægt að finna ýmsar bækur tengdar tourette bæði fyrir börn, foreldra og kennara t.d. bækurnar; Af hverjur ertu að þessu? og Tourette, hagnýtar leiðbiningar fyrir kennara, foreldra og fagfólk. Einnig er þarna hægt að finna bókina Órólfur sem er barnabók um áráttu- og þráhyggjurröskun (OCD).​

Hagnýtt efni á heimsíðum:​

• Inn á heimasíðu Barna- og unglingageðdeildarinnar (BUGL) er að finna hagnýtt efni um ýsmis efni t.d. átröskun, eflingu tengsla foreldra og unglinga, sjálfsskaðahegðun og trans börn og unglinga (http://www.barnaspitali.is/barnaspitali-hringsins/barna-og-unglingageddeild-bugl/fraedsluefni-bugl/). ​
• Inn á heimasíðu Litlu kvíðameðferðarstöðvarinnar er mikið af linkum inn á alskonar fræðslu- og sjálfshjálparefni t.d. í tengslum við núvitund/tilfinningastjórn/slökun, kvíða, lágt sjálfsmat, þunglyndi/vanlíðan, uppeldi, ADHD o.fl. Einnig er fræðsluefni og verkfæri úr DAM, sem er inngrip sem notað er í mikilli vanlíðan); https://www.litlakms.is/sjalfshjalp​
• Inn á heimasíðu ADHD samtakanna má finna bæklinga og annað fræðsluefni um ADHD ( www.adhd.is) ​
• Inn á heimasíðu Tourette samtakana er fræðsluefni um tourette (www.tourette.is)​
• Inn á heimasíðu Greinigar- og ráðgjafastöðvar ríkisins (https://www.greining.is/is/fraedsla-og-namskeid/hagnytt-efni-1) er hægt að finna ýmis fræðsluefni og hagnýt efni tengt einhverfurófi og ýmsum þroskafrávikum. Einnig er vert að benda á námskeiðsframboð GRR en á hverju missiri eru haldin fjölmörg hagnýt námskeið fyrir foreldra, kennara og aðra fagaðila.​
• Inn á heimasíðu Þroska- og hegðunarstöður heilsugæslunar (https://www.heilsugaeslan.is/onnur-thjonusta/throskaoghegdunarstod/hagnyt-rad/ ) er að finna ýmis hagnýt ráð sérstaklega í tengslum við ADHD og kvíða.​
• Inn á heimasíðu Eitt líf (https://www.eittlif.is/um-urraedaleitarvelina/) er að finna gagnlega leitarvél sem er í grunninn rafrænn gagnagrunnur sem inniheldur lista yfir þau úrræði sem hægt er að leita til þegar vandasöm mál bera að garði sem varða og/eða tengjast geðheilbrigði, fíkn, ofbeldi, kynheilbrigði, félagsmálum eða fráfalli ástvinar.